.png)
34. Dune (1984): Sê Goşe
Dune
navê romana Frank Herbert e ku wekî şahesereke honaka zanistî tê qebûlkirin. Duneya
Lynch jî ji ya Herbert hatiye adabtekirin. Û Duneya Jodorowsky heye ku
meseleya wê jî têra xwe dûdirêj e.
Ez
pêşî bibêjim: Min Duneya Herbert nexwendiye, cara pêşî bi xêra Duneya
Lynch pê hisiyam; min Duneya Lynch heta nîvî temaşe kir û min got heyfa
wextê min û nîviyê din temaşe nekir; Duneya Jodorowsky anku Jodorowsky’s
Dune navê dokûmanterekî ye ku piştî ya Lynch min lê temaşe kir û kêfa min
pir jê re hat. Ev gotina min ya bi safikiya temaşevanekî ye.
 |
| Duneya Lynch |
Belkî
ji ber ku min Duneya Herbert nexwendibe û ne hakimî mijarê bim, loma kêfa min
ji fîlm re nehatibe. Di ber re çavê min jî diçû ser hev. Mijar hinekî zehmet bû
ji min re û min ji hev dernedixist ka mesele çi ye. Bi qasî min fam kir mesele
şerê navbera desthilatên li sê asteroîdên cuda bû. Gelek însan dimirin, lê
qencan herî dawî zora xeraban dibir, wekî hemû çîrokên me.
Heznekirina
min dibêjim qey ne tenê ji ber min e. Min gelek şiroveyên li ser fîlm jî
xwendin, piranî ji aliyê temaşevanan jî nehatiye hezkirin li gor fîlmên din yên
Lynch. Pûanê wê yê li ser IMDByê 6,6 e. Di dema xwe de gelek nîqaş li ser fîlm
jî çêbûne û fîlm nehatiye ecibandin. Ka bê ji ber çi ye, Lynch bi xwe jî zêde ji
vî fîlmê xwe hez nake. Li gor Jodorowsky jî ew ne fîlmê Lynch e, yê prodûktorê
wî ye, çimkî li gor wî Lynch derhênerekî mezin e û nikare fîlmekî weha xerab çê
bike.
Tê
gotin ku budçeyeke gelekî mezin ji bo fîlm hatiye terxankirin û Lynch jî ji bo
kişandina fîlmên xwe yên paşê xwe di ber karekî weha re rakiriye. Her çi jî be,
ez naxwazim hêviyên xwe yên li ser Lynch ji dest bidim û ez dê li fîlmên wî yên
serekî binerim ku min bi zanebûn hişt ji dawiyê re.
Meseleya
Jodorowsky ev e û ji ya Lynch gelekî muhîmtir e bi qenaeta min. Jodorowsky di
salên 70yî de dixwaze fîlmê Duneyê bikêşe. Gelekî li ser dixebite, ji
muzîkên wê bigire heta xêz û resimên wê, heta lêgerîna lîstikvanan. Heger pêk
bihata, Pink Floyd, Orson Welles û Salvadore Dali û gelek kesên herî serkeftî
yên karê xwe dê tê de cih bigirtana. Lê çavê feqîriyê kor be çê nebû.
Tiştên
ku Jodorowsk di dokûmanterê de behs dikir, dinyayeke din bû, alemeke din,
xeyalekê bê ser û ber. Wî bi xêzkerên herî baş yên dema xwe re di deftereke
gelekî qalind, hemû sehmeyên fîlm xêz kiribû û fîlm xuya ye dê têra xwe dirêj
bûya (ya Lynch du saet û bîst deqe filan e). Wî bi resaman wêneyên hemû tiştên
li van asteroîdan dabû xêzkirin, û xeyala wî wan tiştên deraqilî diafirandin.
(Di atolyeyeke vîdeoyê de mamostayê me jî gotibû berî kişandina vîdeoyên xwe,
her sehneyê xêz bikin. Piştî deftera Jodorowsky min baştir fam kir gotina
mamostayê xwe.)
 |
| Duneya Jodorowsky |
Lê
xeyala Jodorowsky naçe serî û hîn jî neçûye serî. Ew bi deftera xwe re li gelek
studyoyan digere. Her kes pir ji vê projeyê hez dike, her kes dibêje her tişt
baş e, lê derhêner ne tê de. Jodorowsky budçeyeke mezin ya ji bo vî fîlmê xwe
nikare peyda bike. Projeya wî têk diçe û ew jî ji bo demekê têk diçe. Piştî vê
têkçûnê, bîst û sê salan tu fîlmî nakişîne.
Piştre
ev projeya ji dest Jodorowsky distînin û didin Lynch. Jodorowsky gava dibihîze
dê Lynch vî fîlmî bikişîne kêfxweş dibe. Çimkî ew jî heyranê Lynch e û li gor
wî encax wî bikariya vî fîlmî bikişanda. Gava fîlm belav dibe û diçe sînemayê
pir xemgîn e, diheside û weha dihesibîne ku fîlm pir serkeftî ye. Lê hêdî hêdî
gava fîlm diherike, pir kêfxweş dibe: Fîlm qet ne serkeftî ye!
Ew
xêzên Jodorowsky dibe îlham ji gelek derhênerên din re. Di hin fîlman de tê
peydakirin ku hin dîmen li ber xêzên deftera Jodorowsky hatine çêkirin. Duneya
Jodorowsky nehate kişandin, lê heger bihata kişandin, îhtimal e fîlmê herî
navdar yê honaka zanistî bûya û belkî bi awayekî din tesîr li sînemayê bikira.
Tevî ku nehat kişandin jî Duneya Jodorowsky wer xuya ye fîlmê herî bi
tesîr yê nehatî kişandin e ku tesîra wê ji gelek fîlmên kişandî zêdetir e.
Herçî
Duneya Lynch e, wer xuya ye ew jî fîlmê herî xerab û bêtesîr yê xwediyê
xwe ye, di nav gelek fîlmên wî yên baş û gelekî bi tesîr de.
0 yorum: