.png)
4. Kárhozat (1988): Kûçikê li Ber Baranê
“Pisîka li Ber Baranê” navê çîrokeke Hemingway e ku hem ji navê wê hem jî ji çîrokê
bixwe pir hez dikim. Lehenga vê çîrokê li bin pencereya xwe pisîkeke li ber
baranê dibîne û bi hemû arezûya xwe daxwaza vê pisîkê dike, lê ji telebextê wê
re, gava ku dadikeve ku wê pisîkê bigire, ew pisîk ne li wir e. Lê ew wê pisîkê
dixwaze, xeyal û arezûya wê ya herî mezin e ku bibe xwedî pisîkek. Li cem mêrê
xwe jî her gotinê tîne ser pisîkê û daxwaza pisîkekê dike. Xuya ye pisîk êdî ji
bo wê ne tenê pisîk e lê maneyeke xwe ya kûrtir heye. Axir xizmetkarê hotelê pisîka
li ber baranê jê re tîne.
Tu
eleqeya vê çîrokê bi vî fîlmî re tune ye lê min çima vî navî li vê nivîsê kir? Di
dawiya vî fîlm de Karrerê serlehengê me êdî bi temamî bi awayekî têkçûyî,
xeyalşikestî, bê mebest û armanc li ber baranê, di nav heriyê re dimeşe, rastî
kûçikan tê û bi kûçikekî re xwe dike wekî kûçikan, dike hewtehewt, wekî ku bi
kûçik re bikeve şerenîx û gulaşê, li dora hev çerx dibin. Ev sehneya ku sehneya
herî baş ya fîlm bû, temsîla wan însanên vê serdema me dike ku ketine nav
valahiyeke bêbinî, baweriya wan bi xwe tune, êdî tu maneyê di heyatê de
nabînin, tiştekî nabînin ku xwe pê ve girê bidin, armancekê ji bo xwe peyda
nakin, ditirsin û hey ditirsin. Însan êdî ji merhaleya însanbûnê daketiye merhaleya
kûçikbûnê û belkî jê jî nizmtir. Kûçik dilsoz û girêdayî xwediyê xwe ne. Ez vê
wekî “arezûya dilsozbûnê” ya Karrer dixwînim. Ji ber ku ev camêrê me di
axaftineke xwe de diyar dikir ku ew ne girêdayî tiştekî ye, tevî ku her tişt pê
re jî dilsoz e lê ew ne dilsozê tu tiştekî ye jî. Karrer dixwaze, wekî her
însanî vê dixwaze, lê vê dilsoziyê nikare peyda bike û herî dawî digihîje wê
astê ku xwe dixe rewşa kûçikan. Belkî herî baş Mihemed Ronahî bikare vê sehneyê
şirove û analîz bike, çimkî wî kitêbek nivîsî bi navê Kûçikistan û
derûniya Ehmed Tarîyê çîrokê jî ne kêmî ya Karrer e.
Ev
fîlm ji her sê fîlmên Tarr yên min temaşekirî cudatir e. Min li fîlmên Tarr yên
berî 1988an temaşe nekirine lê bi dilekî rihet dikarim bibêjim ku ev fîlmekî
qonaxa derbasbûnê ye ji bo Tarr da ji qonaxekê derbasî qonaxeke din bibe. Yanî
piştî vî fîlmî terza Tarr diguhere. Ew piştî vî fîlmî bêhtir dadikeve kûrahiya
ruhê însanan, bêhtir li detayan dialiqe, bêhtir bîsk û kêliyan dirêj dike,
kêliyek ji bo wî dibe saetek, saetek dibe rojek, zeman firehtir dibe, heger
zeman behrek be, ew berê kamerayê dide dilopeke ji vê behrê. Di vî fîlmî de min
bîsk, kêlî û detay zêde nedîtin. Erê, ew dîsa dadikeve kûrahiya ruhê însanan lê
bi qasî fîlmên piştre zêde di wan de naaliqe, xumam nake, nêrîneke biçûk bi
nîvsaetan nade. Lê ev heye: Ev fîlm ji fîlmên piştre xweştir û bizewqtir tê
temaşekirin. Di vî fîlmî de kêliyek çênebû ku bêhna min teng bibe, çavê min
bixilmişe lê di fîlmên din ev çêbûn, çimkî di fîlmên din de zeman rawestiyayî
ye û sebreke mezin dixwaze ji bo ku ji wî zemanî derbas bibî. Lê di vî fîlmî de
zeman ranaweste, diherike, baran e tê xwarê, muzîkek e bilind dibe li ba dibe.
Muzîk, erê muzîk, muzîkên herî xweş jî yên vî fîlmî bûn li gor her sêyên ewil.
Di navbera dîmen, diyalog û muzîkê de armoniyeke nazik li dar bû.
Karrer
mirovekî weha ye ku hezkiriya wî jê veqetiyaye. Di esasê xwe de pir dixwaze girêdayî
tiştekî be tevî ku dibêje ne girêdayî tiştekî ye jî. Dûre dilê wî dikeve
stranbêjeke li barê. Bi hemû daxwaza xwe dil dide vê stranbêje, pê re radize
jî, lê ev stranbêj jî ji dest wî diçe û bi temamî tiştek namîne xwe pê ve girê
bide. Li barê her kes bi hezkiriyên xwe re dansê dikin, ew di bin baranê de bi
tena serê xwe dans dike, bi baranê re. Di tenêtiyên weha de baran e ya bi karê
hezkiriyekê dadikeve. Jiyana Karrer her bi heman awayî ye, bi salan li ber pencereyê
rûdine û bê mebest û armanc li derve dinere. Her tim weha hîs dike ku dê dîn
bibe, lê ew ji dînbûnê natirse. Li gor wî dînbûn di heman demê de dilsozbûn e
bi tiştan re. Sehneya dawî di esasê xwe de peyamek e jî ku êdî Karrer jî dîn
dibe, çimkî li bin baranê ye, bi kûçikekî re dikeve şerenîxê, bi qasî kûçikekî
daxwaza dilsozbûnekê dike ji tiştekî re. Hemû însan rojekê dikarin bikevin vê
rewşa Karrer ya bi kûçikan re, ew kûçikên li ber baranê.
***
Fîlmê bê: A londoni férfi - Béla Tar
0 yorum: